Pełnienie funkcji członka zarządu wiąże się z prestiżem oraz możliwością wpływu na rozwój przedsiębiorstwa, jednakże niesie również za sobą istotne ryzyko. W realiach gospodarczych obowiązujących w Polsce i Europie, osoby piastujące stanowiska kierownicze są narażone na odpowiedzialność w różnych wymiarach – prawnym, finansowym, cywilnym, a nawet karnym. Właściwe zarządzanie ryzykiem staje się więc nie tylko elementem ochrony osobistej, ale również koniecznością w utrzymaniu długoterminowej stabilności organizacji.
Rozumienie zakresu ryzyk oraz stosowanie skutecznych zabezpieczeń to klucz do ograniczenia konsekwencji ewentualnych zaniedbań czy błędnych decyzji. Poniższy artykuł przedstawia najważniejsze zagrożenia, z jakimi mogą mierzyć się członkowie zarządu, oraz opisuje sposoby ich minimalizacji za pomocą ubezpieczeń, dobrych praktyk zarządzania i profesjonalnego wsparcia.
Rodzaje ryzyk związanych z pełnieniem funkcji w zarządzie
Członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność nie tylko wobec spółki, lecz także wobec wierzycieli, akcjonariuszy, pracowników i organów nadzorczych. Najczęściej występującymi ryzykami są błędy decyzyjne, brak należytej staranności, zaniechania obowiązków wobec instytucji publicznych oraz naruszenia przepisów prawa korporacyjnego czy karnego.
Szczególnym zagrożeniem jest ryzyko związane z nieterminowym zgłoszeniem upadłości w warunkach niewypłacalności spółki. Zaniedbanie tego obowiązku może skutkować odpowiedzialnością majątkową członków zarządu z własnego majątku. Kolejne istotne obszary ryzyka to działania niezgodne z interesem spółki oraz naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa.
Odpowiedzialność prawna i finansowa członków zarządu
Zakres odpowiedzialności członków zarządu wynika zarówno z przepisów Kodeksu spółek handlowych, jak i ustaw szczególnych, m.in. prawa podatkowego i prawa upadłościowego. Odpowiedzialność ta może mieć charakter cywilny, karny oraz administracyjny. W praktyce oznacza to możliwość poniesienia konsekwencji za zobowiązania spółki własnym majątkiem, grzywny lub nawet pozbawienie wolności.
Z punktu widzenia finansowego, najczęściej spotykanym aspektem odpowiedzialności jest art. 299 Kodeksu spółek handlowych, który w przypadku spółki z o.o. przewiduje odpowiedzialność zarządu za zobowiązania spółki, jeśli egzekucja wobec niej okaże się bezskuteczna. Członkowie zarządu mogą również odpowiadać wobec urzędu skarbowego lub Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za zaległości spółki z tytułu podatków i składek.
Konsekwencje niewłaściwego zarządzania i błędów decyzyjnych
Błędy popełnione przy podejmowaniu decyzji zarządczych mogą mieć długofalowe i bardzo poważne skutki. Nie chodzi jedynie o uzyskiwanie gorszych wyników finansowych, ale również o utratę płynności finansowej, zagrożenie wypłacalności czy konflikt z udziałowcami lub inwestorami.
W przypadku podejmowania działań nienależycie udokumentowanych lub bez przeprowadzania analiz ryzyka, członkowie zarządu mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności za działanie na szkodę spółki. Konsekwencje te obejmują procesy sądowe, konieczność pokrycia strat spółki oraz obniżenie reputacji zawodowej, co może utrudnić pełnienie funkcji zarządczych w przyszłości.
Metody ograniczania ryzyka: ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (D&O)
Jednym z najbardziej skutecznych narzędzi ochrony członków zarządu są ubezpieczenia D&O (Directors and Officers). Polisy tego typu chronią majątek osobisty menedżerów przed skutkami błędów decyzyjnych oraz pozwalają na pokrycie kosztów obrony prawnej w przypadku postępowań sądowych.
Zakres ochrony ubezpieczenia D&O obejmuje odpowiedzialność cywilną za szkody wyrządzone spółce lub osobom trzecim w związku z pełnieniem funkcji zarządzającej. Warto zaznaczyć, że wiele polis obejmuje nie tylko bieżących, ale także byłych członków zarządu. Dobór odpowiedniej polisy wymaga jednak analizy zakresu działalności przedsiębiorstwa i poziomu ryzyka branżowego.
Znaczenie dobrych praktyk corporate governance w zarządzie
Wdrożenie skutecznych zasad ładu korporacyjnego (corporate governance) stanowi fundament ograniczania ryzyka zarządczego. Dbałość o procedury decyzyjne, transparentność działań oraz rozwinięty system kontroli wewnętrznej pozwala na wykrycie nieprawidłowości oraz zwiększa zaufanie interesariuszy.
Znaczenie mają również regularne posiedzenia zarządu, rzetelne prowadzenie protokołów oraz jednolite zasady podejmowania uchwał. Stosowanie i aktualizowanie polityk wewnętrznych oraz mechanizmów kontrolnych, takich jak komitety audytu czy compliance, pozwala zarządowi działać w granicach ryzyka akceptowalnego dla organizacji.
Szkolenia, audyty i wsparcie prawne jako narzędzia minimalizacji ryzyka
Systematyczne szkolenia z zakresu prawa handlowego, podatkowego, compliance oraz etyki biznesowej zwiększają świadomość członków zarządu i ich gotowość do podejmowania odpowiednich decyzji. Dzięki aktualizacji wiedzy możliwe jest również rozpoznanie zagrożeń na wczesnym etapie i wdrożenie działań zapobiegawczych.
Regularne przeprowadzanie audytów prawnych oraz operacyjnych pozwala zlokalizować obszary ryzyka oraz udokumentować działania zarządu mające na celu jego ograniczenie. Wsparcie prawne zewnętrznych kancelarii oraz konsultacje z doradcami podatkowymi czy audytorami finansowymi mogą być nieocenione w przypadku sytuacji spornych lub w obliczu pojawienia się odpowiedzialności indywidualnej za działania spółki.
Więcej praktycznych porad prawnych można znaleźć na stronie kwkr.pl.
Artykuł sponsorowany
